تاثیر سفر حج و زیارت کعبه بر احساس و رفتار ادمی

تأثیر دستورالعمل‏هاى دینى بر ابعاد روان‏شناختى انسان، یکى از موضوعات مهمى است که مورد توجه روان‏شناسان جدید قرار گرفته است. حج و مناسک آن به عنوان یکى از اعمال مهم و اساسى دین اسلام است که مى‏تواند مورد بررسى علمى قرار گیرد که تاکنون به آن پرداخته نشده است. مقاله حاضر با هدف بررسى برخى ابعاد روان‏شناختى مناسک حج تدوین شده است. بدین منظور، با بهره‏گیرى از روش تحلیلى ـ توصیفى و با مراجعه به منابع معتبر اسلامى و دانش روان‏شناسى به بررسى تأثیر مناسک حج بر بعد عاطفى انسان مى‏پردازد.

نتایج تحقیق نشان داد که در بعد عاطفى، مناسک حج موجب افزایش احساس آرامش، تقویت دلبستگى به خدا، هموار نمودن قطع تعلقات و بالا بردن احساس حرمت خود حج‏گزار مى‏شود.مرحله نظر انداختن به اسرار و رموز و حقایق حج از دشوارترین مسائل این مبحث است.اگر انسان بخواهد ملکوت واقعیت ها را بیابد و با آن ها متحد شود، رسیدن به این مرتبه در صورتی میسر است که از بند شهوات حیوانی و اوهام و خیالات و نفسانیات شیطانی آزاد شود، در اموری مادی به ضرورت و به اندازه شأن خود اکتفا کند و در تمام حرکات و سکنات خویش در صدد باشد که برای جلب رضای دوست قدم بردارد.راستی، چگونه ممکن است انسان، غرق در امور غیر الهی باشد و در عین حال، به فیوضات عالی ربانی و اسرار ملکوتی دست یابد؟!
گروهی از مردم برای رسیدن به حقایق ربانی و اسرار ناپیدای هستی، دست از شهر و دیار می کشیدند، از شؤون مادی و زر و زیور دنیا روی برگردانده و از خلق عالم کناره گیری می کردند و به شکاف کوه ها و تاریکی غارها پناه برده و در حصار رهبانیت قرار می گرفتند، تا بهتر بتوانند با حضرت یار انس گرفته و از معنویات بهره مند شوند.ولی اسلام عزیز روش آنان را نادرست دانست و برای بدست آوردن حقایق آسمانی، تکیه بر رهبانیت را ممنوع اعلام کرد و برای این که عاشقان اسرار و معارف به اهداف خود برسند، برای آنان برنامه هایی بس عالی و اعمالی بس نیکو قرار داد و به آنان وعده حتمی فرمود که اگر از این طرق حرکت کنند، به خواسته های معنوی خود خواهند رسید و هر کس که از این دستورها پیروی کرد به حقایقی که باید برسد، دست یافت.

 امنیت‏بخشى کعبه ـ که محور اعمال حج است ـ هم در بعد فردى و هم در بعد اجتماعى و کلان جامعه قابل ترسیم است. آنچه بیان شد در بعد فردى بود. اما در بعد اجتماعى و کلان آن نیز کعبه و حج مى‏تواند نقش مهمى در آرامش‏بخشى جمعى به تمام مسلمانان ایفا کند. جامعه بشرى به هنگام بروز اختلاف و پیش آمدن تعدیات نیاز به یک مرجع و ملجأ بین‏المللى دارد که مورد احترام عمومى باشد و همه خود را موظف به خضوع و تسلیم در برابر آن بدانند، تا اگر فرد یا ملت ستمدیده‏اى به آنجا پناهنده شد، تمام ملل به حمایت از او برخیزند و براى حفظ حرمت آن مرجع داد او را از ظالم بگیرند و ظالم را سر جایش بنشانند. جامعه انسانى یک خانه امن و امان‏خانه جهانى لازم دارد تا وقتى انسان ترسیده و یا قوم وحشت‏زده‏اى خود را به آستان آن مأمن رسانید و فریاد استمداد کشید، از همه جا به فریاد او جواب لبیک بگویند و به او امان دهند و موجبات ترس و وحشتش را برطرف کنند.22 به همین دلیل، در عالم اسلام، این نیاز حتمى جامعه انسان مورد عنایت واقع شده و حضرت حق خانه کعبه را بعد از جعل حرمت و احترام عمومى در باره‏اش مرجع و مأمنى جهانى قرار داد. خانه امنى براى مردم معرفى فرمود تا امت اسلامى در هیچ شرایطى راضى نشود فردى مورد ظلم و ستم واقع شود یا کسى با ترس و وحشت و اضطراب زندگى کند.

و در یک کلام، سفر حج کوله بار سنگینی از آگاهی و معلومات و کسب معارف را می تواند به دنبال داشته باشد؛ البته اگر سرگرمیهای فراوان و خریدهای بیش از حد و مرز مانع نگردد.

2. گناه زدایی: از مهم ترین آثار عمل عبادی حج، پاکیزگی از آلودگیها و گناهان است که این خود می تواند برکات بی شماری را در پی داشته باشد.

پیامبر گرامی اسلامی صلی الله علیه و آله فرمود: «اَمَا عَلِمْتَ اَنَّ الْاِسْلَامَ یَهْدِمُ مَا کَانَ قَبْلَهُ وَ اَنَّ الْهِجْرَةَ تَهْدِمُ مَا کَانَ قَبْلَهَا وَ اَنَّ الْحَجَّ یَهْدِمُ مَا کَانَ قَبْلَهُ؛ آیا نمی دانی که اسلام [با مسلمان شدن] آنچه را پیش از خود بوده است، محو می کند و هجرت، آنچه را قبل از آن بوده است، از میان می برد و حج [نیز گناهان و] آنچه پیش از خود بوده را می زداید [و از بین می برد]؟»

بنابراین، انسانی که از حج بر می گردد، همچون نوزادی است که تازه به دنیا آمده و گذشته او کاملاً پاک و پرونده های قبلی او مختوم اعلام می شود.

در روایت پیش گفته از امام صادق علیه السلام خواندیم که خداوند انجام حج را «طَریقٌ یُؤَدِّی اِلَی غَفْرَانِهِ» قرار داده است. امام علی علیه السلام نیز فرمود: «الْحَاجُّ وَ الْمُعْتَمِرُ وَفْدُ اللَّهِ وَ یَحْبُوهُ بِالْمَغْفِرَةِ؛ حج کننده و عمره گذار [مهمان خداست و[ بر خدا وارد می شود و خداوند مغفرت [و بخشش از گناهان] را به او هدیه می دهد [و این گونه از او پذیرایی می کند].»

حتی اگر در مسیر حج و یا در حال انجام آن از دنیا برود، مورد غفران الهی قرار می گیرد و در روز قیامت از عذاب و عقاب در امان خواهد بود. حضرت صادق علیه السلام فرمود: «مَنْ مَاتَ فِی طَرِیقِ مَکَّةَ ذَاهِباً أَوْ جَائِیاً أَمِنَ مِنَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ؛ کسی که در راه [زیارت خانه خدا در] مکه، در حال رفتن یا برگشتن از دنیا برود، از ناله بزرگ روز قیامت در امان خواهد بود.»

و اگر در حال احرام از دنیا رفته باشد، لبیک گویان در روز قیامت محشور می گردد: «مَنْ مَاتَ مُحْرِماً بَعَثَهُ اللَّهُ مُلَبِّیاً؛ کسی که در حال احرام از دنیا رود، خداوند لبیک گویان او را مبعوث می کند.»

منبع: خرید و فروش فیش حج